Παναγιώτης Σκούτας*

Η οικογένεια και η Οικογενειακή επιχείρηση είναι δυο από τις ισχυρότερες δυνάμεις στο κόσμο. Η οικογενειακή επιχείρηση θεωρείται η παλαιότερη μορφή οργανωμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Σήμερα αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων ανά τον κόσμο. Στην Ελλάδα έχουμε 8 στις 10 ενώ το 44% είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο . Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι κάποιες φορές, τα οικογενειακά συμφέροντα δεν ταυτίζονται με τα επιχειρηματικά. Στη καλύτερη περίπτωση έχουμε επιχειρήσεις που επενδύουν στο μέλλον, στη συνεργασία και στην από κοινού βιωσιμότητα και ανάπτυξη. Στην χειρότερη τα οικογενειακά προβλήματα μπορούν κάλλιστα να μετατραπούν σε επιχειρηματικά προβλήματα καταστρέφοντας επιχειρηματική πορεία χρόνων. Κάθε οικογενειακή επιχείρηση είναι μοναδική αλλά ταυτόχρονα έχει και πολλά κοινά με τις άλλες.

Τι είναι όμως αυτό που καθιστά μια οικογενειακή επιχείρηση επιτυχημένη;
Την επιτυχημένη οικογενειακή επιχείρηση χαρακτηρίζει ο τρόπος αντιμετώπισης της δηλαδή ο τρόπος οργάνωσης και διοίκησης της. Χρειάζεται να έχουν αποσαφηνιστεί ρόλοι, αρμοδιότητες, ηγεσία, και η διάγνωση των ισχυρών και αδύναμων σημείων της να ενστερνίζονται τις προκλήσεις που εμφανίζονται και να είναι ανοιχτές σε αλλαγές. Ναακολουθούν ένα ρεαλιστικό επιχειρηματικό σχέδιο για την οικονομική βιωσιμότητα και την αναπτυξιακή προοπτική. Σημαντικός παράγοντας είναι ο τρόπος λήψης των αποφάσεων, ο τρόπος επίλυσης των διαφορών, οι αμοιβές των εργαζομένων της οικογενείας, οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις των μη συμμετεχόντων λαμβάνοντας υπ΄ οψιν το κοινωνικό κεφάλαιο, τη φήμη της , τη παράδοση και τα χρόνια λειτουργίας της. Όλα αυτά αποτελούν σημαντική παράμετρο επιτυχίας και βιωσιμότητας. Ο έλεγχος, η αξιοποίηση της συσσωρευμένης εμπειρίας και το συναισθηματικό δέσιμο, οι στόχοι , και οι αξίες αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο για τη διάδοχη κατάσταση.

Συγκριτικό πλεονέκτημα αυτών των επιχειρήσεων αποτελούν η ποιότητα, η συνέπεια , η εξυπηρέτηση, είναι οι σχέσεις εμπιστοσύνης που αναπτύσσονται ανάμεσα στους προμηθευτές, τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους βάζοντας σε πρώτο πλάνο την καλή εικόνα, με αποτέλεσμα να τις κάνει εξαιρετικά ανθεκτικές. Στα μέρες μας οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν τα μειονεκτήματα προηγουμένων δεκαετιών σε πλεονέκτημα δίνοντας τους τη δυνατότητα να προσαρμόζονται και να αντιμετωπίζουν πιο εύκολα και ευέλικτα τον συνεχώς αυξανόμενο ανταγωνισμό στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να πετύχουν θετικά αποτελέσματα και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα όταν ανταποκριθούν στις τεράστιες προκλήσεις της αγοράς και τις καινοτομίας. Οι καταναλωτές μεταβάλλουν διαρκώς τις απαιτήσεις τους και διαμορφώνουν νέες προσδοκίες σε προϊόντα και υπηρεσίες.
Σε πολλές περιπτώσεις, η βιωσιμότητα είναι ενσωματωμένη στο DNA των οικογενειακών επιχειρήσεων . Την επιτυχία την αντιλαμβάνονται όχι μόνο στο κέρδος αλλά στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας, ώστε να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν και να διασφαλίσουν την ύπαρξη, της ομαλής λειτουργίας στη διάδοχη κατάσταση. Στόχος των επιχειρήσεων, και δη, των οικογενειακών, θα πρέπει να είναι να δημιουργήσουν ένα brand με το οποίο να μπορεί να ταυτιστεί ο καταναλωτής και αυτό γίνεται οικοδομώντας συστηματικά μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ επιχείρησης - καταναλωτή και κοινωνίας γενικότερα. Και εδώ, οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν, πράγματι, ένα σημαντικό πλεονέκτημα καθώς βρίσκονται, συνήθως, πολύ πιο κοντά στην κοινωνία.

Διανύουμε μια οικονομική αστάθεια, με μεγάλες ανακατατάξεις στον ενεργειακό, οικονομικό, τεχνολογικό, επιχειρηματικό πεδίο, με την κλιματική αλλαγή να επηρεάζει σημαντικά την ανθρωπότητα. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις θα πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις για βιώσιμη ανάπτυξη επενδύοντας σε συμβούλους. Οι περισσότερες οικογενειακές επιχειρήσεις δεν θεωρούν και αμελούν το κομμάτι αυτό , με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να πάρουν δύσκολες και επώδυνες αποφάσεις την ώρα της κρίσης. Η οικονομική διαχείριση αποτελεί σημαντική παράμετρο στη βιωσιμότητα και στην επιτυχία μιας οικογενειακής επιχείρησης. Οι εξιδεικευμένοι οικονομικοί σύμβουλοι έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους, αξιολογούν τα επενδυτικά σχεδία, θωρακίζουν τις επιχειρήσεις εντοπίζοντας και περιορίζοντας τα τρωτά σημεία τους, θέτοντας τις διαδικασίες αντιμετώπισης με τον καλύτερο τρόπο.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν μέλλον όταν προγραμματίζουν την μεταβίβαση στην επόμενη γενιά όταν επιλύουν σταδιακά κομβικά θέματα που έχουν να κάνουν με κληρονομικά δικαιώματα αλλά και θέματα ηγεσίας και συγκρότησης ενός νέου ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό ότι οι οικογενειακές επιχείρησης αποτελούν μια σύνθετη διαδικασία ανάμεσα σε επιχειρηματικές, κοινωνικές και οικογενειακές ανάγκες. Η βιωσιμότητα και η ανάπτυξη τους κρίνεται από την ισορροπία ανάμεσα σε αυτά τα τρία επίπεδα αναγνωρίζοντας και αποδίδοντας για το καθένα ότι του αναλογεί .

Ο Παναγιώτης Σκούτας*

είναι Σύμβουλος ανάπτυξης
και βιωσιμότητας επιχειρήσεων
του Αναπτυξιακού Κύκλου